در این بخش روند بیماری در اکثر استان‌ها نظیر تهران، اصفهان، البرز، قزوین و یزد نزولی شده است، اگرچه در قم پیش‌بینی یک موج خفیف شده است. استان‌های با بروز متوسط اکثر استان‌های مرزی ایران را شامل می‌شود که در برخی استان‌ها نظیر گلستان، گیلان، آذربایجان شرقی و خراسان شمالی روند نزولی را ثبت کرده‌اند هر چند در استان‌های توسعه‌نیافته خراسان‌جنوبی و ایلام احتمال موج جدید اپیدمی وجود دارد. در وجه سوم اکثر استان‌های با بروز کم نیز در بخش جنوبی کشور قرار داشته‌اند، در همدان، خوزستان، هرمزگان و کرمان روند نزولی گزارش شده، خراسان‌رضوی، چهارمحال و بختیاری و سیستان‌وبلوچستان در پیک بیماری قرار دارند. در برخی مناطق به علت نبود آمار نمی‌توان اظهارنظر دقیقی کرد.
مکانیزم محاسبه اپیدمی در استان‌ها
روز گذشته، وزارت بهداشت گزارش اپیدمیولوژی خود را به موضوع تحلیل استانی روزهای منتهی به ۲۳ فروردین ماه اختصاص داد. برای این بررسی، سه وضعیت در استان‌ها در نظر گرفته است. استان‌های با میزان بروز بالا، بروز متوسط و با بروز کم. برای ارزیابی روند گسترش بیماری کووید-۱۹ در استان‌های مختلف کشور از تحلیل روند تغییرات اتفاق افتاده برای موارد ابتلا و مرگ گزارش شده روزانه استفاده شده است. برای محاسبه روند تغییرات در ۵ روز اخیر، ابتدا متوسط سه روزه تعداد گزارش ابتلا و مرگ هر روز با میانگین از داده‌های همان روز، روز قبل و روز بعد محاسبه شد. در نهایت، تغییر روند ابتلا و مرگ آخر با میانگین گرفتن از اعداد به‌دست آمده برای روزهای آخر محاسبه شد. برای تحلیل بهتر، شاخص‌های پنج روز آخر وارد آنالیز شده است. برای تحلیل احتمالی وضعیت منحنی اپیدمی برخی ملاحظات در نظر گرفته شده است. در مواردی که هر دو شاخص تغییر روند ابتلا و مرگ در سه روز اخیر روند افزایشی داشت، منحنی اپیدمی احتمالا روند افزایشی داشته است. در مواردی که شاخص تغییر روند ابتلا نزولی، ولی شاخص تغییر روند مرگ صعودی بود، احتمالا پیک اول اپیدمی رد شده است. در مواردی که هر دو شاخص تغییر روند ابتلا و مرگ در سه روز اخیر روند نزولی داشته، منحنی اپیدمی احتمالا نزولی بوده است. همچنین در مواردی که تغییرات ناهمگن شاخص‌های روند ابتلا و مرگ یا تغییرات بیش از حد انتظار هرکدام از داده‌های ابتلا و مرگ دیده شد، رفتار ناسازگار داده‌ها وجود دارد و تحلیل بهتر را در روزهای بعد و با داده‌های درست‌تر می‌توان ارائه داد.
روند نزولی در استان‌های با شیوع بالا
گزارش وزارت بهداشت و درمان درباره تحلیل احتمالی وضعیت منحنی اپیدمی اخیر، استان‌ها را به سه بخش استان‌های با میزان بروز بالا، متوسط و کم دسته‌بندی کرده است. نکته قابل‌توجه اینکه تمام استان‌های با میزان بروز بالا به جز مازندران، در مرکز کشور قرار گرفته است. در استان تهران، به‌عنوان شلوغ‌ترین استان روند مختصر نزولی گزارش شده است. در اصفهان ناسازگاری داده دیده می‌شود، اما به‌نظر روند نزولی است. این روند عینا در البرز نیز تکرار شده است. در روزهای اخیر میزان مرگ در استان قم افزایش داشته که می‌تواند نشان‌دهنده «یک موج خفیف جدید» باشد. در مازندران و قزوین نیز روند نزولی شده است. بنابراین به‌نظر می‌رسد که در استان‌های با بروز بالا، روند بیماری در مسیر کاهشی باشد، اما باید دید با توجه به باز شدن کسب و کارها در این استان‌ها، آیا این روند نزولی ادامه خواهد داشت یا دوباره شاهد روند افزایشی خواهیم بود.
وضعیت متعادل در استان‌های زرد
بخش دوم، استان‌هایی است که در وضعیتی با بروز متوسط قرار گرفته‌اند. این استان‌ها، عموما استان‌های مرزی کشور محسوب می‌شوند، در برخی از این استان‌ها نظیر خراسان‌جنوبی و ایلام احتمال موج اپیدمی وجود دارد. در استان ایلام ناسازگاری در داده‌ها وجود دارد. در استان خراسان‌جنوبی احتمالا یک موج اپیدمی جدید آغاز شده است، افزایش موارد مرگ در این استان‌ها جای بررسی دارد. در کرستان و آذربایجان غربی روند صعودی ثبت شده است. اما در استان گلستان و گیلان که جزو استان‌های درگیر در روزهای نخست بودند، شرایط نزولی حکمفرما شده است. در استان اردبیل اگرچه روند کاهشی دیده می‌شود، اما شاید کم شماری موارد ابتلا روی داده باشد. در خراسان شمالی نیز روند نزولی است، اگرچه ناسازگاری در داده‌ها نیز دیده می‌شود.
احتمال افزایش موارد در استان‌های سبز
در بخش دیگر، استان‌های با بروز کم طبقه‌بندی شدند. اکثر این استان‌ها به جز همدان، خراسان‌رضوی و کرمانشاه جزو استان‌های جنوبی کشور هستند. شاید یکی از این دلایل به خاطر این باشد که در این استان‌ها دمای هوا بالاتر از سایر استان‌ها است. از سوی دیگر، این امکان نیز وجود دارد که در این استان‌ها سطح بیماری‌یابی نسبت به استان‌های دیگر کمتر باشد. تراکم کمتر جمعیت نیز باعث شده که در این استان‌ها شرایط بهتری تجربه شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در بین این استان‌ها، همدان دارای یک روند نزولی بوده، آما در روزهای اخیر افزایش موارد مرگ و ابتلا مشاهده می‌شود که نیاز به بررسی در روزهای بعد دارد. دیگر استان‌هایی که روند نزولی را تجربه کرده خوزستان، هرمزگان و کرمان بوده است. در خراسان‌رضوی گزارش شده که شرایط از پیک گذر کرده است، اما چهارمحال و بختیاری احتمالا در پیک اپیدمی قرار گرفته است. در کرمانشاه بعد از چند روز روند افزایشی، کاهش موارد در روزهای اخیر نیاز به بررسی وجود دارد. در بوشهر ناسازگاری داده‌ها نشان از کم بودن داده‌ها عنوان شده است. همچنین در سیستان‌وبلوچستان، روند افزایشی اخیر موارد مرگ به همراه کاهش روند صعودی موارد می‌تواند نشان‌دهنده عبور از پیک اول باشد. به‌طور کل نیز در این گزارش عنوان شده که روند نزولی مشاهده می‌شود، البته باید کم‌شماری جدی شمرده شود. در مجموع می‌توان عنوان کرد که شرایط در استان‌های پرجمعیت و مرکزی نسبت به ماه‌های قبل بهتر شده، اما در هر صورت امکان افزایش میزان مبتلایان نیز وجود دارد. در ابتدای روند آماردهی استانی میزان مبتلایان در استان‌هایی نظیر تهران، مازندران و یزد بسیار بالا گزارش شده بود که بررسی‌ها نشان می‌دهد شرایط نسبت به قبل بهتر شده است. در استان‌های مرزی کشور میزان شیوع متوسط گزارش شده است، این موضوع دو معنی دارد، یا اینکه این استان‌ها از پیک بیماری فاصله گرفته‌اند یا اینکه در روزهای آینده وارد پیک خواهند شد. اما درخصوص استان‌های با شیوع پایین می‌توان دریافت که عمدتا این استان‌ها وضعیت مشخصی ندارند و داده‌های آماری در برخی از این استان‌ها، مناسب نیست. بنابراین نیاز است که در این استان‌ها بیماریابی به شکل فعال‌تری نسبت به گذشته صورت گیرد.
